رصدخانه خورشیدی ناسا روز سه شنبه تصاویری از یک مثلت سیاه عظیم روی خورشید را به ثبت رساند.

به گزارش خبرگزاری مهر، این حفره غول پیکر که کاملاً شبیه به یک مثلت به نظر می رسد احتمالاً یا یک خطای دیداری یا یک منطقه تیره است که در اثر بادهای خورشیدی ایجاد شده است.

برپایه معتبرترین فرضیه، این شکل غیرعادی مثلثی یک "چاله تاجی" (Coronal hole) است. باوجود این، هنوز دانشمندان هیچ توضیح علمی رسمی درخصوص دلیل پیدایش این پدیده روی خورشیدی ارائه نکرده اند.

عداد آسمانها 

از قرنهای چهارم تا ششم پیش از میلاد مسیح، اخترشناسان یونانی پی بردند که باید بیشتر از یک سایبان (آسمان) وجود داشته باشد. چون اوضاع نسبی ستارگان ثابت، که حول زمین حرکت می‌کنند، ظاهرا تغییری نمی‌کند، اما اوضاع نسبی خورشید، ماه و پنج جسم درخشان ستاره مانند که امروزه سیارات عطارد، زهره، مریخ، مشتری و زحل می‌گویند) تغییر می‌کنند. در قرآن مجید نیز، جایی که صحبت از حقیقت آسمان می‌کند، لفظ آسمان‌های هفتگانه بکار برده می‌شود. روشهای مختلف اندازه گیری فواصل کیهانی در حدود صد و پنجاه سال پیش از میلاد، هیپارکوس، فاصله زمین تا ماه را بر حسب قطر زمین بدست آورد. وی روشی را بکار برد که یک قرن پیش از او، بوسیله جسورترین اخترشناس یونانی آریستارکوس، پیشنهاد شده بود. آریستاکوس متوجه شده بود که انحنای سایه زمین، وقتی که از ماه می‌گذرد، باید ابعاد نسبی زمین تا ماه را نشان دهد. با پذیرش این نظر و به کمک روشهای هندسی می‌توان فاصله زمین تا ماه را بر حسب قطر زمین محاسبه کرد.

اخترشناسی (Astronomy) علم بررسی موقعیت، تغییرات، حرکت و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پدیده‌های آسمانی از جمله ستارگان، سیارات، دنباله‌دارها، کهکشان‌ها و پدیده‌هایی مانند شفق قطبی و تشعشعات پس زمینه‌ای فضا می‌باشد که منشاء آنها در خارج از جو زمین قرار دارد. این رشته با رشته‌هایی مانند فیزیک، شیمی و فیزیک حرکت ارتباط تنگاتنگ دارد و همچنین با رشتهٔ فضاشناسی فیزیکی (پیدایش و تکامل جهان) ارتباط نزدیکی دارد.

اگر تنها ستارگان مورد مطالعه قرار بگیرند به آن ستاره‌شناسی (Stellar Astronomy) گفته می‌شود.

اخترشناسی یکی از قدیمی‌ترین علوم است. اخترشناسان در تمدن‌های اولیه بشری به دقت آسمان شب را بررسی می‌کردند و ابزارهای ساده اخترشناسی از همان ابتدا شناخته شده بودند. با اختراع تلسکوپ، تحولی عظیم در این رشته ایجاد شد و دوران اخترشناسی جدید آغاز گردید.

در قرن ۲۰، رشته اخترشناسی به دو رشته اخترشناسی شهودی و فیزیک کیهان نظری تبدیل شد. در اخترشناسی شهودی به دنبال جمع آوری داده‌ها و پردازش آنها و همچنین ساخت و نگهداری ابزارهای اخترشناسی هستیم. در فیزیک کیهان نظری به دنبال کسب اطمینان از صحت نتایج به دست آمده از مدل‌های تحلیلی و تحلیل‌های کامپیوتری هستیم. این دو رشته در کنار یکدیگر رشته‌های کامل را ایجاد می‌کنند که اخترشناسی نظری نام دارد و به دنبال توصیف یافته‌های شهودی است. با استفاده از یافته‌های اخترشناسی می‌توان نظریه‌های بنیادین فیزیک مانند نظریه نسبیت عام را آزمایش کرد. در طول تاریخ، اخترشناسان آماتور در بسیاری از کشف‌های مهم اخترشناسی نقش داشته‌اند و اخترشناسی یکی از محدود رشته‌هایی است که در آن افراد آماتور نقشی بسیار فعال دارند و مخصوصاً در کشف و مشاهده پدیده‌های گذرا و محلی امیدوارکننده ظاهر شده‌اند. علم اخترشناسی مدرن را نباید با علم احکام نجوم (طالع‌بینی یا اخترگویی) مقایسه کنید چرا که در طالع‌بینی یا اخترگویی اعتقاد بر آن است که امور انسان‌ها با موقعیت اشیاء سماوی در ارتباط است. اگرچه اخترشناسی (Astronomy) و طالع‌بینی یا اخترگویی (Astrology) دو رشته‌ای هستند که منشأ یکسانی دارند اما اغلب متفکران بر این باورند که این دو رشته از هم جدا شده‌اند وتفاوت‌های بسیاری بین آنها وجود دارد.

هنگامی که انسان درآمدی میلیونی و شاید میلیاردی داشته باشد و از زندگی یکنواخت افزایش سود سهام و پول روی پول گذاشتن خسته شود، چکار باید کند؟ Jeff Bezos موسس و مدیرعامل سایت آمازون یک راه حل جالب پیدا کرده است. جستجو و اکتشاف: و چه چیزی بهتر از موتورهای آپولو ۱۱.

آقای Bezos در وب سایت خود با نام سفرهای بیزوز اعلام کرده که وی و تیم جستجوگرش موفق شده اند محل سقوط موتورهای Rocketdyne F-1 را که در سال 1969 خدمه Apollo 11 را به ماه رساند، پیدا کنند.

یادداشتهای نجومی از باستان تا به امروز

در مقاله ی پیشین با مشخصات کتیبه های نجومی ایران باستان آسنا شدیم.

در یادداشتهای نجومی بابل، رویدادهای تاریخی مهم نیز نوشته شده است. از جمله می توان به متنی اشاره کرد که در آن از شکست داریوش سوم و ورود اسکند به بابل یاد شده است. این متن نشان می دهد برخلاف نوشته های تاریخ نویسان یونانی که از استقبال مردم بابل از اسکندر سخن گفته اند، مردم بابل از ورود اسکندر به بابل هراسناک بودند. این هراس به سبب رویدادهای نجومی و زمینی بود که همزمان با ورود اسکندر به منطقه روی داده بود. در متن لوح از بلا، مرگ، ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی ، فرو افتادن شهاب و گلوله های آتش (آذرگوی) و سوختن یک سگ در برابر پرستشگاه، ورود مشتری به عقرب و آسمان تیره و تار یاد شده که از دید بابلیان تعبیری شوم داشتند.

یکی دیگر از متن های جالب توجه نجومی، یک یادداشت نجومی مربوط به دوره اشکانی (سپتامبر سال 164 پیش از میلاد) است که در آن رصد ستاره دنباله دار هالی ثبت شده است.

 رصد آسمان و تنظیم گزارش های رصدی تا نیمه دوران اشکانی ادامه یافت و بازپسین یادداشت نجومی، آخرین متن نوشته شده به خط میخی در جهان است. پس از آن دستاوردهای این دانش از طریق ایرانیان دوره ساسانی، بطلمیوسیان مصر، یونانیان و رومیان به دوران اسلامی و سپس به جهان معاصر راه یافت که بخش مهمی از این میراث را می توان نجوم بابلی (ایرانی) به شمار آورد. دانش امروزین ما از نجوم باستان مشرق زمین ریشه گرفته و ما امروزه جایگاه کنونی خود در جهان معاصر را مدیون فرهنگ و تمدن های کهن و منجمان و ستاره شناسان گمنام باستانی هستیم که سراسر زندگی خود را در این راه صرف کردند.

ردپای یک ابرنواختر ناشناخته در متون مورخین ایرانی

در مقاله ی قبل راجع به ابرنواختر تیکو و گزارشهای آن در یکی از کتب تاریخی ایرانی پرداختیم. در این قسمت از یک شاهد عینی نام می بریم که خود ابرنواختر تیکو را در 1572 دیده است:

نوشته‌های حسن بیگ روملو در کتابی به نام «احسن تواریخ» به شاه اسمعیل دوم عرضه شده است. در این کتاب اگر به حوادث سال 980 مراجعه کنیم باز هم نشانه‌هایی از ثبت ابرنواختر سال 1572ی‌بینم. هر چند که گزارش روملو با گزارش قزوینی اندکی تفاوت دارد، اما نکته‌ای بسیار مهم در گزارش روملو موجود است که شایسته‌ی توجه و پژوهش‌های بیشتر است. با هم به گزارش روملو نگاهی می‌اندازیم تا نکته‌ی بدیع گزارش وی را پیدا کنیم

وظايف ستارگان اساطيري ايران

در ادب پهلوي ستارگان به دو دسته‌ي هرمزدي و اهريمني تقسيم مي‌شوند. اختران يا ثوابت به خاطرسکون و آرامششان هرمزي‌اند و اباختران يا سيارات، به سبب هرزگي و ناآراميشان در فضا، اهريمني. ماه و خورشيد و همه‌ي ستارگان تا پديدار شدن اهريمن ثابت و بي حرکت بودند و روزگار به پاکي مي‌گذشت و همه جا نيمروز بود، اما با آمدن اهريمن [برخي] به حرکت درآمدند و تا فرجام ازحرکت بازنايستند. اباختران همه‌ي نظام زمان را که به اختران است مي‌آشوبند و فراز و فرود مي‌آورند.